Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng? Phân loại 3 mức độ

“Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng?” Câu trả lời chính xác và cập nhật nhất theo Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần phiên bản thứ 5 (DSM-5) là: rối loạn phổ tự kỷ (ASD) được xác định thông qua 3 Mức độ Nghiêm trọng hay còn gọi là Mức độ Hỗ trợ Cần thiết. Sự khác biệt giữa các cá nhân được phân loại dựa trên mức độ suy giảm chức năng trong Giao tiếp Xã hội và Hành vi Hạn chế/Lặp lại của trẻ. Việc nắm rõ 3 mức độ này là nền tảng để xây dựng chiến lược can thiệp phù hợp.

1. Mức độ 1: Tự Kỷ Mức Độ 1

 

>> XEM THÊM: Khóa học đánh giá trẻ rối loạn phổ tự kỷ và phương pháp can thiệp trọng tâm

 

Tự kỷ mức độ 1 (Level 1) là dạng nhẹ nhất của rối loạn phổ tự kỷ, thường tương đương với Hội chứng Asperger trước đây. Trẻ ở mức độ này có nhu cầu hỗ trợ rõ rệt trong việc tương tác xã hội và quản lý sự cứng nhắc trong hành vi.

1.1. Đặc điểm Cốt lõi và Thách thức Tương tác của Tự kỷ mức độ 1

• Giao tiếp và Xã hội: Trẻ Tự kỷ mức độ 1 có thể có ngôn ngữ nói và trí tuệ bình thường, nhưng gặp khó khăn đáng kể khi bắt đầu các tương tác xã hội, khó duy trì cuộc trò chuyện qua lại, và khó hiểu các gợi ý xã hội tinh tế. Sự cứng nhắc trong suy nghĩ và lo âu xã hội là những rào cản lớn trong việc kết bạn và hòa nhập.

• Hành vi và Chức năng Điều hành: Sự cứng nhắc trong hành vi rõ ràng, gây cản trở chức năng một cách dễ nhận thấy. Trẻ Tự kỷ mức độ 1 thường vật lộn với chức năng điều hành (Executive Functioning), bao gồm lập kế hoạch, tổ chức và chuyển đổi giữa các nhiệm vụ.

1.2. Chiến lược Dạy trẻ tự kỷ mức độ 1 tại nhà và Can thiệp

Can thiệp cho Tự kỷ mức độ 1 tập trung vào việc dạy trẻ tự kỷ mức độ 1 tại nhà các kỹ năng nhận thức xã hội và tự điều chỉnh.

• Phát triển Kỹ năng Xã hội Phức tạp: Sử dụng các phương pháp như nhập vai (Role-playing) và Social Stories (Câu chuyện xã hội) để dạy trẻ các kịch bản xã hội và cách đọc cảm xúc.

• Hỗ trợ Chức năng Điều hành: Dạy trẻ tự kỷ mức độ 1 tại nhà cần tích hợp các công cụ trực quan như danh sách kiểm tra, lịch trình công việc và kỹ thuật phân nhỏ nhiệm vụ để giúp trẻ tổ chức cuộc sống cá nhân và học tập một cách độc lập.

• Mục tiêu Dài hạn: Đạt được sự độc lập xã hội, có khả năng học tập ở các bậc cao hơn và hòa nhập nghề nghiệp thành công.

Phụ huynh có thể tìm đến trung tâm OME để được đánh giá chuyên sâu và xây dựng chương trình can thiệp sớm toàn diện, giúp trẻ vượt qua rào cản xã hội và học tập hiệu quả.

2. Mức độ 2: Tự Kỷ Mức Độ 2

 

>> XEM THÊM: Khóa học rối loạn phổ tự kỷ trực tuyến

 

Tự kỷ mức độ 2 (Level 2) là mức độ trung bình, nơi các thách thức về tương tác xã hội và hành vi trở nên rõ ràng và thường xuyên hơn, đòi hỏi sự hỗ trợ đáng kể.

2.1. Đặc điểm Cốt lõi và Sự Suy giảm Chức năng ở Tự kỷ mức độ

• Giao tiếp và Xã hội: Thiếu hụt rõ ràng trong cả giao tiếp ngôn ngữ và phi ngôn ngữ. Các tương tác qua lại bị hạn chế đáng kể, thường chỉ xảy ra khi được người khác chủ động dẫn dắt.

• Hành vi: Hành vi lặp lại, cứng nhắc và sở thích hạn chế trở nên thường xuyên hơn. Trẻ gặp khó khăn đáng kể khi đối phó với sự thay đổi, dễ dẫn đến các hành vi thách thức hoặc meltdowns (khủng hoảng cảm giác). Trẻ cần sự giúp đỡ liên tục để điều chỉnh bản thân.

2.2. Chiến lược Can thiệp Chuyên sâu cho Tự kỷ mức độ 2

Trẻ Tự kỷ mức độ 2 yêu cầu một chương trình trị liệu chuyên sâu, thường là kết hợp giữa can thiệp tại trung tâm và ở nhà, với trọng tâm là Trị liệu Ngôn ngữ Chức năng và Phân tích Hành vi Ứng dụng (ABA).

• Phát triển Ngôn ngữ Chức năng: Trọng tâm can thiệp là xây dựng khả năng sử dụng ngôn ngữ tự phát để bày tỏ nhu cầu, cảm xúc và giao tiếp xã hội cơ bản.

• Quản lý Hành vi Chuyên nghiệp: Cần áp dụng các phương pháp dựa trên bằng chứng để hiểu chức năng của hành vi thách thức và thay thế chúng bằng các kỹ năng giao tiếp hoặc điều chỉnh phù hợp.

• Mục tiêu Dài hạn: Đạt được khả năng bán độc lập, có thể làm việc dưới sự giám sát và sinh sống trong các môi trường có hỗ trợ.

Việc can thiệp hiệu quả cho Tự kỷ mức độ 2 đòi hỏi phụ huynh và chuyên gia phải có sự hiểu biết sâu sắc về các cơ chế tâm lý và hành vi phức tạp. Để tự trang bị kiến thức nền tảng vững chắc về các rối loạn phát triển, phân tích chức năng hành vi và chiến lược hỗ trợ cảm xúc phức tạp, bạn nên tham khảo khóa học tâm lý học online chuyên sâu.

3. Mức độ 3: Tự Kỷ Mức Độ 3 – Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng nặng nhất

 

>> XEM THÊM: Bạn có biết về hậu quả của rối loạn phổ tự kỷ chưa?

 

Tự kỷ mức độ 3 (Level 3) là mức độ nghiêm trọng nhất của ASD, thường được gọi là tự kỷ mức độ nặng. Mức độ này yêu cầu sự hỗ trợ liên tục, rất chuyên sâu trong mọi lĩnh vực.

3.1. Đặc điểm Cốt lõi và Nhu cầu Hỗ trợ Khẩn cấp của Tự kỷ mức độ 3

• Giao tiếp và Tương tác Xã hội: Trẻ có thiếu hụt nghiêm trọng trong kỹ năng giao tiếp. Rất ít hoặc hoàn toàn không có tương tác qua lại. Ngôn ngữ nói (nếu có) thường không phục vụ mục đích giao tiếp chức năng. Trẻ cần sự hỗ trợ liên tục, gần như 1:1, trong mọi hoạt động chức năng.

• Hành vi và Giác quan: Hành vi lặp lại, cứng nhắc và sở thích hạn chế gây cản trở nghiêm trọng đến mọi chức năng. Hành vi tự gây thương tích (SIBs), hành vi gây hấn hoặc các cơn khủng hoảng cảm giác dữ dội là phổ biến và có thể nguy hiểm. Trẻ tự kỷ mức độ nặng không thể thích nghi với sự thay đổi.

3.2. Chiến lược Can thiệp Toàn diện cho Tự kỷ mức độ nặng

Trẻ Tự kỷ mức độ 3 cần môi trường hỗ trợ cao và can thiệp tập trung vào các mục tiêu cơ bản để cải thiện chất lượng cuộc sống.

• Ưu tiên An toàn và Kỹ năng Sống: Trọng tâm là giảm thiểu các hành vi nguy hiểm và phát triển các kỹ năng tự chăm sóc cơ bản (ăn uống, vệ sinh, mặc quần áo).

• Giao tiếp Thay thế và Hỗ trợ: Cần sử dụng các hệ thống giao tiếp thay thế (AAC) như PECS (Hệ thống trao đổi hình ảnh), thiết bị tạo giọng nói, hoặc ngôn ngữ ký hiệu đơn giản để cung cấp cho trẻ một phương tiện giao tiếp chức năng.

• Mục tiêu Dài hạn: Đạt được kỹ năng sinh hoạt cơ bản và khả năng sống phụ thuộc/có hỗ trợ liên tục.

Việc hỗ trợ trẻ tự kỷ mức độ nặng đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về giáo dục đặc biệt, kỹ thuật can thiệp hành vi nâng cao và chiến lược phát triển ngôn ngữ chức năng. Để có cái nhìn chuyên nghiệp, toàn diện về phương pháp và kỹ thuật giáo dục trẻ rối loạn phổ tự kỷ cho từng mức độ cụ thể, đừng bỏ lỡ khóa học giáo dục đặc biệt online của chúng tôi.

Kết luận

Câu trả lời cho “rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng?” theo hệ thống chẩn đoán hiện đại là một chẩn đoán duy nhất được chia thành 3 Mức độ Hỗ trợ khác nhau: Tự kỷ mức độ 1, Tự kỷ mức độ 2 và Tự kỷ mức độ 3.

Việc chẩn đoán chính xác mức độ (Level 1, 2, hoặc 3) là bước đầu tiên và quan trọng nhất để xác định nhu cầu hỗ trợ và xây dựng chiến lược can thiệp phù hợp. Dù là dạy trẻ tự kỷ mức độ 1 tại nhà hay cung cấp hỗ trợ chuyên sâu cho tự kỷ mức độ nặng, sự can thiệp sớm và chuyên nghiệp sẽ mở ra cơ hội phát triển tối đa cho trẻ mắc ASD.

Hãy hành động ngay hôm nay. Liên hệ với các chuyên gia để được tư vấn và bắt đầu lộ trình can thiệp phù hợp nhất cho con bạn.