Rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không?

“Rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không?” Đây là câu hỏi đầu tiên xuất hiện trong tâm trí của nhiều phụ huynh khi đối diện với sự khác biệt của con. Điều quan trọng cần làm rõ ngay từ đầu là: Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) không phải là bệnh theo nghĩa có thể lây nhiễm hay điều trị dứt điểm. Thay vào đó, nó là một tình trạng phát triển thần kinh (neurodevelopmental condition) kéo dài suốt đời, có căn nguyên sinh học và ảnh hưởng đến cách não bộ xử lý thông tin.

Việc hiểu rõ rối loạn phổ tự kỷ là gì và nắm vững định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ chính xác giúp phụ huynh thay đổi góc nhìn, từ việc tìm kiếm “chữa khỏi” sang tập trung vào các chiến lược can thiệp chuyên biệt. Bài viết này sẽ đi sâu vào định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ, các dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em và giải thích rõ ràng rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng theo hệ thống phân loại hiện đại.

1. Rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh theo khoa học?

>> XEM THÊM: Khóa học hướng dẫn 7 kỹ thuật can thiệp trẻ rối loạn phổ tự kỷ

Để trả lời chính xác câu hỏi rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không, chúng ta cần phân biệt giữa “bệnh” (disease) và “rối loạn” (disorder) theo tiêu chuẩn y học hiện đại. Câu trả lời là không, vì ASD là một tình trạng phát triển thần kinh.

1.1. Bản chất và định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ

Định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ theo DSM-5 tập trung vào sự thiếu hụt dai dẳng trong hai lĩnh vực chính:

Thiếu hụt Giao tiếp Xã hội và Tương tác Qua lại.
Mô hình Hành vi, Sở thích, hoặc Hoạt động Hạn chế và Lặp lại.

Rối loạn phổ tự kỷ là gì? Nó là sự khác biệt trong cách bộ não kết nối và xử lý thông tin xã hội. Điều này có căn nguyên sinh học, hoàn toàn không phải do lỗi của cha mẹ hay cách nuôi dạy.

1.2. Đánh giá và can thiệp sớm

Việc hiểu đúng rối loạn phổ tự kỷ là gì giúp phụ huynh tìm kiếm sự hỗ trợ khoa học sớm. Phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là yếu tố tiên quyết để tận dụng tính dẻo thần kinh của trẻ. Để được đánh giá chính xác và xây dựng lộ trình can thiệp cá nhân hóa, phụ huynh có thể tìm đến trung tâm OME.

2. Dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em qua từng giai đoạn

Dấu hiệu rối loạn tự kỷ theo từng giai đoạn tuổi

Để xác định rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không trên thực tế, việc nhận biết các dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em qua các mốc phát triển là cực kỳ quan trọng.

2.1. Dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em qua tương tác và hành vi

Các dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em thường biểu hiện rõ rệt trước 3 tuổi:

Thiếu Chú ý Chung (Joint Attention): Trẻ không chỉ tay để chia sẻ sự thích thú với cha mẹ, hoặc không nhìn theo hướng tay của người khác chỉ.
Giao tiếp Mắt Kém và Thiếu Tương tác: Ít quay đầu lại khi được gọi tên, ít bập bẹ, và tránh giao tiếp bằng mắt.
Chậm Nói hoặc Mất Kỹ năng Ngôn ngữ: Trẻ chậm đạt các mốc ngôn ngữ (ví dụ: không nói được cụm từ hai từ khi 24 tháng) hoặc mất các từ đã học được trước đây.
Hành vi Lặp lại: Thường xuyên vỗ tay, nhún nhảy, đi nhón chân, hoặc chỉ thích chơi một mình, tập trung vào các chi tiết nhỏ của đồ chơi.

2.2. Sự khác biệt về xử lý giác quan và cảm xúc

Ngoài các dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em về xã hội, trẻ còn gặp khó khăn trong xử lý giác quan (Quá nhạy cảm với tiếng ồn, ánh sáng; hoặc Kém nhạy cảm với đau đớn). Sự khác biệt này, khi kết hợp với khó khăn trong việc hiểu và bày tỏ cảm xúc, thường gây ra lo âu và khủng hoảng (meltdowns).

Việc nhận diện sớm có thể gây lo lắng cho phụ huynh. Để quản lý tốt cảm xúc, lo âu và củng cố kiến thức tâm lý nền tảng cho việc đồng hành cùng con, bạn nên tham khảo khóa học tâm lý học online để trang bị kỹ năng chăm sóc sức khỏe tinh thần cho bản thân.

3. Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng theo mức độ hỗ trợ?

Các mức độ hỗ trợ trong rối loạn phổ tự kỷ

>> XEM THÊM: Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng? Phân loại 3 mức độ

Khi giải thích rối loạn phổ tự kỷ là gì và rằng rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không, chúng ta phải nói về tính chất Quang Phổ (Spectrum) của nó, tức là sự đa dạng về triệu chứng và mức độ.

3.1. Rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng: Hệ thống 3 mức độ DSM-5

Để xác định rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng, DSM-5 phân loại theo 3 Mức độ Hỗ trợ dựa trên nhu cầu can thiệp:

Mức độ 1 (Cần Hỗ trợ): Tương đương với tự kỷ chức năng cao. Khó khăn đáng kể khi bắt đầu tương tác xã hội.
Mức độ 2 (Cần Hỗ trợ Đáng kể): Thiếu hụt rõ ràng trong kỹ năng giao tiếp và tương tác qua lại. Hành vi cứng nhắc, lặp lại thường xuyên.
Mức độ 3 (Cần Hỗ trợ Rất Đáng kể): Thiếu hụt nghiêm trọng trong giao tiếp, rất ít hoặc không có tương tác qua lại. Hành vi cứng nhắc gây cản trở nghiêm trọng chức năng.

3.2. Tiêu chuẩn can thiệp cá nhân hóa

Việc phân biệt rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng ở 3 mức độ này yêu cầu chương trình can thiệp phải luôn được cá nhân hóa (IEP), phù hợp với điểm mạnh và điểm yếu của từng trẻ. Điều này đặc biệt quan trọng khi định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ luôn nhấn mạnh sự đa dạng của các triệu chứng.

Để có kiến thức chuyên môn sâu về các phương pháp can thiệp theo từng mức độ, từ Tự kỷ mức độ 1 đến Mức độ 3, bạn nên tham khảo khóa học giáo dục đặc biệt online để nâng cao chuyên môn và kinh nghiệm thực hành.

4. Hành động sau khi nhận thức

Sau khi hoàn toàn hiểu rõ rối loạn phổ tự kỷ là gì và rằng nó không phải là bệnh, việc quan trọng là bắt đầu can thiệp ngay lập tức.

4.1. Tiên lượng và tầm quan trọng của can thiệp

Rối loạn phổ tự kỷ có chữa được không? Câu trả lời là: ASD là một tình trạng kéo dài suốt đời, nhưng với can thiệp sớm và chuyên biệt, các triệu chứng có thể giảm đi đáng kể, và chất lượng cuộc sống được cải thiện tối ưu. Can thiệp sớm tận dụng tính dẻo thần kinh của não trẻ.

Để đồng hành hiệu quả cùng con sau chẩn đoán, phụ huynh cần trang bị các kỹ năng chuyên môn về can thiệp tại nhà. Bạn có thể tham gia khóa học rối loạn phổ tự kỷ trực tuyến để nắm vững các kỹ thuật và chiến lược can thiệp dành riêng cho trẻ mắc ASD, đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả.

Kết luận

Tóm lại, rối loạn phổ tự kỷ có phải bệnh không? Câu trả lời là Không. Đó là một tình trạng phát triển thần kinh phức tạp, không phải là bệnh mà là một sự khác biệt bẩm sinh. Việc nắm vững định nghĩa rối loạn phổ tự kỷ, nhận diện sớm dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em và hiểu rõ rối loạn phổ tự kỷ có mấy dạng là chìa khóa để bắt đầu can thiệp sớm và chuyên biệt.

Hãy hành động ngay hôm nay. Can thiệp sớm là món quà quý giá nhất bạn có thể dành cho con mình.

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO VÀ CHĂM SÓC SỨC KHOẺ CHỦ ĐỘNG OME VIỆT NAM

Hotline: 0966.000.643

Website: ome.edu.vn

Email: [email protected]

Địa chỉ: Số 116 Trần Vỹ, Phường Phú Diễn, Thành phố Hà Nội