5 Dấu Hiệu Điển Hình Ở Trẻ Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Dạng Nhẹ

Với sự gia tăng nhận thức về sức khỏe tinh thần và sự phát triển của trẻ em, rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ đã trở thành một chủ đề được nhiều phụ huynh quan tâm. Dạng nhẹ của rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder – ASD) thường khó nhận biết hơn vì các biểu hiện không rõ ràng và đôi khi bị nhầm lẫn với sự nhút nhát hoặc tính cách đặc biệt. Tuy nhiên, việc phát hiện và can thiệp sớm là yếu tố then chốt giúp trẻ phát triển tối đa tiềm năng.

I. Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Dạng Nhẹ Ở Trẻ

Khác với các dạng tự kỷ điển hình với các biểu hiện rõ rệt về ngôn ngữ và hành vi, những trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ thường có kỹ năng ngôn ngữ cơ bản phát triển bình thường, thậm chí là tốt. Do đó, việc chẩn đoán thường diễn ra muộn hơn, đôi khi là ở độ tuổi đi học, khi các yêu cầu về tương tác xã hội tăng lên.

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở chất lượng giao tiếp xã hội và tính linh hoạt trong tư duy. Dựa trên khái niệm về rối loạn phổ tự kỷ, trẻ mắc dạng nhẹ có thể giao tiếp, nhưng khó khăn trong việc hiểu các sắc thái, quy tắc xã hội không lời, hay cảm xúc của người khác. Sự thiếu hụt này tạo ra khoảng cách lớn giữa khả năng học thuật và khả năng hòa nhập xã hội của trẻ.

II. 5 Dấu Hiệu Điển Hình Của Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Dạng Nhẹ

Việc nhận diện sớm rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ em phụ thuộc vào khả năng quan sát tinh tế của cha mẹ. Dưới đây là 5 rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu điển hình mà phụ huynh nên chú ý:

1.Thách thức trong tương tác xã hội

Đây là rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu rõ ràng nhất ở dạng nhẹ.

• Giao tiếp một chiều: Trẻ có thể nói rất nhiều nhưng thường xoay quanh chủ đề mà trẻ quan tâm (chủ đề đặc biệt). Trẻ ít quan tâm đến việc người nghe có hứng thú hay không, khó khăn trong việc duy trì cuộc trò chuyện hai chiều, và hiếm khi hỏi về cảm xúc hay suy nghĩ của người khác.
• Khó khăn đọc hiểu tín hiệu phi ngôn ngữ: Trẻ có thể không hiểu được ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm khuôn mặt, hay giọng điệu (irony, sarcasm) của người khác, dẫn đến những phản ứng xã hội không phù hợp.

2. Hành vi lặp lại và cứng nhắc trong thói quen

Mặc dù có vẻ ngoài bình thường, nhưng trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ thường có nhu cầu nghiêm ngặt trong việc tuân thủ thói quen và quy tắc.

• Chống đối thay đổi: Trẻ có thể trở nên cực kỳ lo lắng hoặc bùng nổ khi lịch trình hoặc môi trường bị thay đổi đột ngột.
• Các hành vi lặp lại: Có thể xuất hiện các hành vi tự điều chỉnh như lắc lư, xoắn tóc, hoặc cử động tay lặp lại, mặc dù ít rõ ràng hơn ở dạng nặng.

3. Sở thích thu hẹp

Đây là một rối loạn phổ tự kỷ điển hình ở dạng nhẹ, thường được coi là điểm mạnh nếu được định hướng đúng.

• Trẻ phát triển một sự tập trung quá mức và chuyên sâu vào một hoặc vài chủ đề cụ thể (ví dụ: máy tính, lịch sử, tàu hỏa, bản đồ). Trẻ có thể nắm giữ lượng kiến thức khổng lồ về chủ đề này, vượt xa bạn bè cùng trang lứa và thậm chí là người lớn.
• Sở thích này chiếm phần lớn thời gian rảnh rỗi và chi phối các cuộc hội thoại.

4. Vấn đề nhạy cảm giác quan

Nhiều trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ có sự khác biệt trong việc xử lý thông tin giác quan, đây cũng là một rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu cần được lưu ý.

• Nhạy cảm quá mức: Khó chịu với tiếng ồn lớn (máy hút bụi, chuông báo cháy), ghét các loại vải thô ráp, hoặc phản ứng mạnh với ánh sáng chói.
• Kém nhạy cảm: Ngược lại, một số trẻ lại tìm kiếm sự kích thích giác quan bằng cách chạm, ngửi, hoặc nhìn các vật thể một cách lặp lại.

5. Khó khăn trong chức năng điều hành

Chức năng điều hành liên quan đến khả năng lập kế hoạch, tổ chức và quản lý thời gian. Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ thường gặp khó khăn với các kỹ năng này.

• Khó khăn trong việc bắt đầu hoặc hoàn thành một nhiệm vụ cần nhiều bước.
• Dễ mất tập trung khi không phải là chủ đề trẻ hứng thú.
• Gặp vấn đề trong việc chuyển đổi giữa các hoạt động (transitioning).

Nhận biết 5 dấu hiệu rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ chính là chìa khóa vàng. Hãy nhớ rằng, trẻ phổ tự kỷ chức năng cao sở hữu một bộ não độc đáo; sự thấu hiểu của chúng ta chính là bước đệm tốt nhất cho thành công của con.

 

>>> Bài viết liên quan: Các Dạng Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Thường Gặp Ở Trẻ

 

III. Rối Loạn Phổ Tự Kỷ Dạng Nhẹ Có Nguy Hiểm Không? 

Nhiều cha mẹ đặt câu hỏi: rối loạn phổ tự kỷ có nguy hiểm không? Về mặt y tế, rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ không phải là bệnh lý đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, nếu không được can thiệp sớm và hỗ trợ đúng đắn, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và phát triển lâu dài của trẻ.

• Rủi ro sức khỏe: Khó khăn trong việc hiểu và xây dựng mối quan hệ xã hội khiến trẻ dễ bị cô lập, bắt nạt. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề sức khỏe tâm thần thứ cấp như lo âu, trầm cảm, đặc biệt là trong giai đoạn thanh thiếu niên.
• Thách thức học tập và nghề nghiệp: Mặc dù thông minh, nhưng sự thiếu hụt kỹ năng tổ chức và giao tiếp xã hội có thể cản trở trẻ trong môi trường học tập và sau này là công việc, nơi mà làm việc nhóm và linh hoạt là yếu tố bắt buộc.

Việc nhận ra rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu và tìm kiếm đánh giá từ chuyên gia ngay khi nghi ngờ là hành động quan trọng nhất. Sự can thiệp sớm giúp định hình các kỹ năng thích ứng và giảm thiểu các hành vi không mong muốn.

IV. Chiến Lược Can Thiệp Sớm và Cách Điều Trị Trẻ Bị Rối Loạn Phổ Tự Kỷ

Can thiệp là yếu tố then chốt, giúp trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ học cách điều chỉnh hành vi và phát triển kỹ năng xã hội. Về cách điều trị trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ, phương pháp hiệu quả nhất là một chương trình can thiệp đa ngành, cá nhân hóa, tập trung vào các lĩnh vực trẻ còn thiếu hụt.

Để đạt hiệu quả tối ưu, chương trình này cần có sự tham gia của các chuyên gia từ các trung tâm giáo dục đặc biệt uy tín, tuân thủ các hướng dẫn chuyên môn. Các tổ chức như tại OME Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc lan tỏa kiến thức và chuẩn hóa các phương pháp can thiệp khoa học, giúp phụ huynh và giáo viên có định hướng đúng đắn trong quá trình hỗ trợ trẻ.

1. Can thiệp hành vi và giao tiếp (ABA, ESDM)

• Trị liệu hành vi ứng dụng (ABA): Giúp trẻ học các kỹ năng mới và giảm các hành vi không phù hợp thông qua củng cố tích cực.
• Trị liệu ngôn ngữ và giao tiếp: Tập trung vào kỹ năng đối thoại hai chiều, hiểu ngôn ngữ phi ngôn ngữ và sử dụng ngôn ngữ linh hoạt trong các tình huống xã hội.

2. Trị liệu kỹ năng xã hội và chức năng điều hành

• Đào tạo kỹ năng xã hội: Trẻ được học một cách trực tiếp về các quy tắc xã hội, cách duy trì giao tiếp bằng mắt, luân phiên trong trò chuyện, và hiểu quan điểm của người khác.
• Trị liệu nghề nghiệp: Giải quyết các vấn đề về giác quan (nhạy cảm) và cải thiện kỹ năng vận động, tổ chức (chức năng điều hành).

3. Giáo dục đặc biệt online

Với sự phát triển của công nghệ, các hình thức giáo dục đặc biệt online đang mở ra cơ hội tiếp cận can thiệp cho nhiều gia đình hơn, đặc biệt là ở các khu vực khó khăn. Nền tảng này cung cấp các bài học, công cụ hỗ trợ và tư vấn từ xa, giúp cha mẹ dễ dàng tham gia vào chương trình can thiệp của con.

Một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực này là OME Việt Nam.Nơi đây cung cấp các giải pháp đào tạo và can thiệp từ xa, giúp cha mẹ có kiến thức và công cụ để hỗ trợ con mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ ngay tại nhà một cách hiệu quả, dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia.

 

>>> Khóa học bạn có thể quan tâm: Hướng dẫn sử dụng phương pháp can thiệp ABA trong can thiệp cho trẻ rối loạn phổ tự kỷ

 

V. Kết Luận

Khi nghi ngờ con có các rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu hay rối loạn phổ tự kỷ điển hình, cha mẹ cần làm theo các bước sau:

1. Tham vấn chuyên gia: Tìm kiếm sự đánh giá từ các chuyên gia như bác sĩ nhi khoa phát triển, nhà tâm lý học lâm sàng, hoặc nhà trị liệu ngôn ngữ. Không tự chẩn đoán. Chẩn đoán chính xác là bước đầu tiên để xác định cách điều trị trẻ bị rối loạn phổ tự kỷ phù hợp.
2. Chủ động can thiệp: Ngay cả khi chưa có chẩn đoán chính thức, việc tham gia vào các chương trình can thiệp sớm về ngôn ngữ, giao tiếp và kỹ năng xã hội luôn mang lại lợi ích. Hơn nữa, phụ huynh có thể tự trang bị kiến thức và kỹ năng qua các khóa học tâm lý học tại nhà để hiểu sâu hơn về thế giới cảm xúc và nhận thức của con, từ đó xây dựng môi trường hỗ trợ tốt nhất.
3. Xây dựng môi trường hỗ trợ: Tạo ra một môi trường gia đình có cấu trúc, dự đoán được, và kiên nhẫn. Sự hiểu biết và chấp nhận của cha mẹ là nguồn sức mạnh lớn nhất cho trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ.

Nhìn chung, những trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ dạng nhẹ có tiềm năng rất lớn để học tập, phát triển nghề nghiệp và có cuộc sống độc lập nếu được hỗ trợ đúng lúc và đúng cách. Việc nhận biết rối loạn phổ tự kỷ dấu hiệu sớm không chỉ là một hành động bảo vệ con mà còn là sự đầu tư vào tương lai tươi sáng của con.

 

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO VÀ CHĂM SÓC SỨC KHOẺ CHỦ ĐỘNG OME VIỆT NAM

Hotline: 0966.000.643

Website: ome.edu.vn

Email: [email protected]

Địa chỉ: Số 116 Trần Vỹ, Phường Phú Diễn, Thành Phố Hà Nội